อาการปวดท้อง สาเหตุหลักมักเกิดจากอวัยวะในช่องท้อง ซึ่งช่องท้องสามารถแบ่งออกเป็น 4 ส่วน โดยใช้เส้นสมมติแนวตั้งและเส้นแนวนอนลากตัดผ่านสะดือ โดยแบ่งเป็น 4 ส่วน คือ ส่วนเหนือสะดือด้านขวา เรียกช่องท้องขวาบน ส่วนเหนือสะดือด้านซ้าย เรียกช่องท้องด้านซ้ายบน ส่วนล่างสะดือด้านขวา เรียก ช่องท้องด้านขวาล่าง และ ส่วนล่างสะดือด้านซ้ายเรียกช่องท้องด้านซ้ายล่าง อาการปวดท้องแต่ละตำแหน่งมักสัมพันธ์กับอวัยวะในช่องท้องที่บริเวณนั้นๆ หาก ปวดท้องข้างขวา ช่องท้องด้านขวาบนประกอบด้วย ตับ ม้าม ถุงน้ำดี ท่อน้ำดี ตับอ่อน ไต หลอดเลือดแดงใหญ่ ช่องท้องด้านบนซ้าย คือกระเพาะอาหาร ไต ช่องท้องส่วนล่าง ลำไส้เล็ก และลำไส้ใหญ่ กระเพาะปัสสาวะ ต่อมลูกหมาก (ในผู้ชาย) มดลูก รังไข่ (ในผู้หญิง)
ปวดท้องข้างขวาคืออะไร เสี่ยงโรคอะไรบ้าง
การปวดท้องบริเวณด้านขวาสาเหตุ มักเกิดจากอวัยวะที่อยู่บริเวณด้านขวา ซึ่งนอกจากจะมีอาการปวดท้อง มักมีอาการอื่นร่วมด้วย โดยปกติอาการปวดท้องด้านขวา มักสัมพันธ์กับหลายโรค โดยมีโรคที่สำคัญที่ต้องเข้ารับการรักษาโดยแพทย์ โดยพิจารณาอาการอย่างอื่น ลักษณะการปวด และตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมดังนี้คือ
- นิ่วในถุงน้ำดี จะมีอาการปวดบริเวณใต้ชายโครงขวา บางรายอาจมีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง ในรายที่ถุงน้ำดีอักเสบ อาจมีไข้ มีภาวะตัวเหลือง ตาเหลือง ร่วมด้วย โดยอาการปวดท้องจากโรคนิ่วที่ถุงน้ำดี มักมีอาการจุกแน่นท้อง คลื่นไส้อาเจียน คล้ายอาหารไม่ย่อย และมักมีอาการจุกแน่นท้องหลังจากรับประทานอาหารมันๆ
- ตับอ่อนอักเสบ มีอาการปวดท้องด้านขวาร้าวไปหลัง ร่วมกับมีประวัติดื่มแอลกอฮอล์ อาจเริ่มจากปวดจุกแน่นบริเวณลิ้นปี ภาวะตับอ่อนอักเสบหากไม่มีอาการปวดท้อง สามารถสังเกตจากภาวะการขับถ่าย จะพบมีไขมันปนมากับอุจจาระ ร่วมกับการตรวจค่าน้ำตาลในเลือด โดยภาวะตับอ่อนอักเสบจะมีภาวะน้ำตาลในเลือดสูง
- ไส้ติ่งอักเสบ ไส้ติ่งอยู่บริเวณท้องน้อยด้านขวา หากมีภาวะไส้ติ่งอักเสบ จะมีอาการปวดท้องด้านขวาล่าง โดยอาจเริ่มจากปวดจุกแน่นทั่วๆท้อง และย้ายตำแหน่งลงมาบริเวณขวาล่าง บางรายอาจมีอาการคลื่นไส้อาเจียน ท้องเสีย หรือท้องผูก มีไข้ และปวดมากเมื่อขยับร่างกาย
- ลำไส้แปรปรวน มีอาการปวดมวนท้องบริเวณขวาล่าง บางรายมีท้องเสียสลับท้องผูก อาจเกิดจากการทำงานผิดปรกติของลำไส้ รักษาได้โดยการรับประทานยา และการปรับพฤติกรรมการกิน
- ลำไส้ไหญ่อักเสบ จะปวดท้องด้านขวาบริเวณช่วงกลาง ระบบขับถ่ายผิดปรกติ บางรายอาจถ่ายเป็นเลือด ต้องเข้ามาพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยเพิ่มเพิ่ม และรีบรักษา เพราะบางรายอาจร้ายแรงถึงขั้นเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้
- ลำไส้เล็กอักเสบ จะมีอาการปวดท้องขวาบน บริเวณใต้ซี่โครง ด้านขวา มีอาการปวดจุกเสียดแน่น สาเหตุมักเกิดจากการแพ้โปรตีนประเภทกลูเต็น ต้องรีบรักษาถ้าปล่อยไว้นานอาจต้องรักษาโดยการผ่าตัด
- กรวยไตอักเสบ มีอาการปวดท้องบริเวณบั้นเอว เวลาตรวจทุบหลังบริเวณกรวยไตจะมีอาการเจ็บมาก จะมีอาการปวดแปล๊บๆ ร่วมกับมีไข้ หนาวสั่น และปัสสาวะสีขุ่น
อาการปวดท้องปวดท้องจะด้านขวาหรือด้านซ้ายต้องเข้ามาพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม แนะนำให้งดน้ำงดอาหารก่อนมาตรวจ เพราะในกรณีต้องตรวจเพิ่มเติมโดยวิธี เจาะเลือด เก็บปัสสาวะ การตรวจทางรังสี การส่องกล้อง การตรวจชิ้นเนื้อ เพื่อประกอบการวินิจฉัยเพิ่มเติม จะได้รีบทำงารรักษาอย่างทันท่วงที
