โรค PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder) หรือโรคเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนขวัญ เป็นภาวะทางจิตใจที่เกิดขึ้นหลังจากประสบกับเหตุการณ์ที่รุนแรงหรือคุกคามต่อชีวิต เช่น แผ่นดินไหว อุบัติเหตุร้ายแรง การถูกทำร้ายร่างกาย ภัยพิบัติ หรือการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก โดยเฉพาะในเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิดและควบคุมไม่ได้ เช่น แผ่นดินไหว
อาการของ PTSD ที่พบได้
- การหวนคิดถึงเหตุการณ์ (Flashbacks) – เหมือนกลับไปอยู่ในเหตุการณ์เดิมอีกครั้ง เช่น ได้ยินเสียงคล้ายเดิม ภาพเหตุการณ์ย้อนกลับมา
- ฝันร้ายเกี่ยวกับเหตุการณ์ – ทำให้นอนหลับยากหรือสะดุ้งตื่นกลางดึก
- หลีกเลี่ยงสิ่งที่เตือนให้นึกถึงเหตุการณ์ – เช่น ไม่อยากไปยังสถานที่ที่เกิดเหตุ ไม่อยากพูดถึง หรือไม่อยากเจอผู้คนที่เกี่ยวข้อง
- รู้สึกหวาดระแวงหรือผวา – ตื่นตัวอยู่ตลอดเวลา สะดุ้งง่าย ใจสั่น เหงื่อออก หงุดหงิด หรือโกรธง่าย
- รู้สึกด้านชา/หมดความรู้สึก (Emotional Numbing) – ไม่สนใจสิ่งรอบตัว เฉยชา ไม่สามารถรู้สึกสุขหรือเศร้าได้ตามปกติ
- อาการซึมเศร้า หรือวิตกกังวลร่วมด้วย – เช่น เบื่ออาหาร นอนไม่หลับ สิ้นหวัง หรือมีความคิดทำร้ายตนเอง
กลุ่มเสี่ยง
- ผู้ประสบภัยโดยตรง เช่น คนที่ติดอยู่ในซากอาคารหรือสูญเสียญาติ
- เจ้าหน้าที่กู้ภัยหรือผู้ที่เห็นภาพเหตุการณ์รุนแรง
- เด็กและผู้สูงอายุที่มีความเปราะบางทางอารมณ์
แนวทางการดูแลรักษา
- การบำบัดทางจิตใจ (Psychotherapy) เช่น CBT (Cognitive Behavioral Therapy), EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)
- การใช้ยา เช่น ยาต้านซึมเศร้าหรือยาคลายความวิตกกังวล ในกรณีที่อาการรุนแรง
- การสนับสนุนทางสังคม เช่น การรับฟัง ให้กำลังใจ การอยู่ร่วมกับครอบครัวหรือเพื่อน
- การเฝ้าระวังจากบุคลากรสาธารณสุข โดยเฉพาะในพื้นที่เกิดภัยพิบัติ ควรมีทีมสุขภาพจิตเข้าไปช่วยประเมินและเยียวยา
