สารซิตรินิน (ข้าวยีสต์แดง) เกิดจาก ข้าวแดงหมักเชื้อจุลินทรีย์ในกลุ่มยีสต์รา ที่ชื่อว่า โมแนสคัส ซึ่งเป็นเชื้อยีสต์ราอาหารที่ปลอดภัยรับประทานได้ซึ่งมีประวัติในการใช้ประโยชน์มานานหลายปี ในประเทศ แถบตะวันออก เช่น จีน ญี่ปุ่น เพื่อใช้ในการเก็บรักษาอาหาร เช่น ไวน์แดง เต้าฮู้ยี้ เป็นต้น การผลิตข้าวยีสต์แดงจำเป็นต้องอาศัยความเชี่ยวชาญสูงเพราะถ้าหมักไม่ถูกต้อง จะมีสาร “ซิตรินิน” (Citrinin) สูง ซึ่งสารนี้จะเป็นโทษแก่ร่างกาย
ผลเสียต่อระบบในร่างกาย การรับประทานข้าวยีสต์แดงอาจได้รับผลข้างเคียง เช่น ท้องอืด อาหารไม่ย่อย ท้องผูกหรือท้องเสีย ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ เป็นตะคริว ปัสสาวะสีเข้ม คลื่นไส้อาเจียน วิงเวียนศีรษะ อ่อนเพลียไม่มีแรง มองเห็นไม่ชัด ผื่นลมพิษขึ้น หรืออาจทำให้เกิดตับอักเสบ เป็นต้น
อาการต่าง ๆ เหล่านี้อาจพบได้จากการรับประทานข้าวยีสต์แดง อาจจะเกิดขึ้นกับบางคนหรือมีเพียงบางอาการที่แสดงออกมา ถ้าหากมีอาการหลาย ๆ อย่างพร้อมกันควรรีบไปพบแพทย์โดยด่วน
การหลีกเลี่ยงสารซิตรินิน
หากรับประทานเป็นอาหารเสริมต้องตรวจสอบฉลากอย่างละเอียด ต้องได้รับการรับรองจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) นอกจากนี้บนฉลากต้องแสดงคำเตือน ดังนี้
- ห้ามใช้เกินขนาดที่กำหนด
- ห้ามใช้ในหญิงให้นมบุตร
- ห้ามใช้ร่วมกับยาลดระดับไขมันในเลือด ยากดภูมิคุ้มกัน ยารักษาอาการซึมเศร้า และยาต้านไวรัสเอดส์
- ห้ามใช้ในผู้ป่วยโรคตับ หรือโรคไต
- ห้ามรับประทานติดต่อกันนานเกิน 4 เดือน (16 สัปดาห์)
- ผู้ป่วยควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทาน
- หยุดรับประทานทันทีหากมีอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ หรือมีอาการคล้ายเป็นไข้หวัด
ก่อนใช้ข้าวยีสต์แดงควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนทุกครั้ง โดยเฉพาะหากจะรับประทานข้าวยีสต์แดงในรูปของอาหารเสริมหรือสารสกัด และระวังอาการแพ้ โดยเฉพาะคนที่ยังไม่เคยกินข้าวยีสต์แดงมาก่อน
เพราะฉะนั้นจึงไม่ควรกินข้าวยีสต์แดงเพื่อหวังผลในการรักษาโรค และเพื่อเลี่ยงการกินยาแผนปัจจุบันตามที่แพทย์สั่ง ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับตับหรือไต หรือผู้ที่มีโรคประจำตัวที่ต้องกินยาเป็นประจำ ไม่ควรใช้ข้าวยีสต์แดง รวมทั้งเด็ก หญิงตั้งครรภ์ และหญิงให้นมบุตร ไม่ควรรับประทานเช่นกัน
