การออกกำลังกายเพื่อลดน้ำหนักเป็นเรื่องดี แต่ถ้าหักโหมเกินไป โดยเฉพาะในสภาพอากาศร้อนจัด หรือไม่ดื่มน้ำเพียงพอ อาจทำให้ร่างกายเข้าสู่ “ภาวะกล้ามเนื้อสลาย” หรือที่เรียกว่า Rhabdomyolysis ซึ่งอันตรายถึงชีวิตได้
ภาวะ Rhabdomyolysis (กล้ามเนื้อลายสลาย) เป็นภาวะที่อันตรายมาก ซึ่งเกิดจากการสลายตัวของเซลล์กล้ามเนื้อลายอย่างรุนแรง โดยอาจเกิดจากการออกกำลังกายอย่างหนักเกินไป เช่น การวิ่งมาราธอน การยกน้ำหนักหนักเกินตัว หรือการออกกำลังกายในภาวะที่ร่างกายขาดน้ำหรืออากาศร้อนจัด
ภาวะนี้เกิดขึ้นเมื่อกล้ามเนื้อที่ใช้งานหนักเกินไปแตกตัวและปล่อยสารพิษเข้าสู่กระแสเลือด เมื่อนั้นความอันตรายที่จะตามมา คือ
- กล้ามเนื้อพังจนปล่อยสารพิษเข้าสู่เลือดเหมือนร่างกายลุกเป็นไฟจากข้างใน กล้ามเนื้อที่ถูกใช้งานหนักเกินไปจะแตกตัว แล้วปล่อยสารพิษอย่าง Myoglobin และโพแทสเซียมเข้าสู่กระแสเลือด ซึ่งร่างกายไม่สามารถรับมือได้ทัน
- ปัสสาวะกลายเป็นสีโค้ก ไตรับกรรมเต็ม ๆ Myoglobin ที่หลั่งออกมาเยอะเกินจะตกตะกอนในไตจนทำให้กรองของเสียไม่ได้ สุดท้ายไตวายเฉียบพลัน อาจต้องฟอกไตถาวร หรือแย่สุดคือเสียชีวิต
- หัวใจเต้นผิดจังหวะ เพราะโพแทสเซียมพุ่ง โพแทสเซียมที่ปกติควรอยู่ในกล้ามเนื้อ ดันทะลักเข้ากระแสเลือด ทำให้หัวใจเต้นแปลก ๆ จนอาจหยุดเต้นแบบไม่มีสัญญาณเตือน
- น้ำในตัวหายวับเหมือนโดนดูดออกกล้ามเนื้อที่บาดเจ็บจะดูดน้ำไปกักไว้จนเลือดข้น ความดันตก ทำให้ระบบไหลเวียนล่ม และอวัยวะอื่น ๆ พากันรวน
- ร่างกายช็อกได้ง่าย ๆ แค่ “ฝืนเกินไป”หากฝืนออกกำลังกายทั้งที่ร้อนจัด เหนื่อยจัด หรือไม่ได้น้ำเพียงพอ ร่างกายจะเข้าสู่ภาวะช็อกเฉียบพลันได้แบบไม่รู้ตัว
- เหนื่อยล้าไม่ใช่เรื่องเล็ก อาจเป็นสัญญาณสุดท้ายก่อนพังอย่าคิดว่าแค่เมื่อยหรือหมดแรงเฉย ๆ บางครั้งอาการเหล่านี้คือเสียงเตือนจากร่างกายว่าความพังใกล้เข้ามาแล้ว
หากเริ่มมีอาการปวดกล้ามเนื้อหนัก ๆ ปัสสาวะเปลี่ยนสี หรือรู้สึกอ่อนแรงผิดปกติ ให้หยุดทันที และรีบพบแพทย์ อย่าคิดว่า “เราต้องอดทน” เพราะร่างกายมีขีดจำกัด และถ้าฝืนเกินไป ชีวิตอาจไม่ได้เริ่มใหม่อีกครั้ง
หากสงสัยว่ามีภาวะนี้ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที เพราะการรักษาอย่างรวดเร็ว (เช่น การให้น้ำเกลือทางเส้นเลือด) จะช่วยลดความเสี่ยงต่อไตวายและอันตรายร้ายแรงอื่น ๆ ได้
