โรคฝีดาษลิง (Monkeypox) เป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากไวรัสฝีดาษลิง (Monkeypox virus) อยู่ในตระกูลเดียวกับไวรัสไข้ทรพิษ (Smallpox) แต่มีความรุนแรงน้อยกว่า โรคนี้พบได้ในสัตว์ฟันแทะและลิงในแอฟริกากลางและแอฟริกาตะวันตก แต่สามารถแพร่สู่คนและแพร่กระจายจากคนสู่คนได้

การติดต่อของโรคฝีดาษลิง

1. การสัมผัสโดยตรง
   • สัมผัสของเหลวจากตุ่มแผล ผื่น หรือสารคัดหลั่งจากผู้ติดเชื้อ
   • สัมผัสสารคัดหลั่งทางเดินหายใจ เช่น ไอหรือจามในระยะใกล้ชิด
   • การสัมผัสกับสิ่งของที่ปนเปื้อนเชื้อ เช่น เสื้อผ้า ผ้าปูที่นอน
2. การแพร่เชื้อทางเพศสัมพันธ์
   • มีรายงานพบว่ามีการแพร่เชื้อผ่านทางเพศสัมพันธ์ โดยเฉพาะกลุ่มชายรักชาย แต่โรคนี้ไม่ใช่โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์โดยตรง
3. การติดเชื้อจากสัตว์สู่คน
   • ถูกกัดหรือข่วนจากสัตว์ติดเชื้อ เช่น หนู ลิง หรือสัตว์ฟันแทะ
   • รับประทานเนื้อสัตว์ป่าที่ติดเชื้อโดยไม่ปรุงสุก

อาการของโรคฝีดาษลิง

ระยะฟักตัวประมาณ 5–21 วัน โดยอาการจะแบ่งเป็น 2 ระยะ

1. ระยะก่อนเกิดตุ่ม (1-5 วันแรก)
   • ไข้สูง หนาวสั่น
   • ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
   • อ่อนเพลีย
   • ต่อมน้ำเหลืองโต (เป็นลักษณะเด่นที่ต่างจากไข้ทรพิษ)
2. ระยะผื่นหรือตุ่มหนอง (เกิดหลังจากมีไข้ 1-3 วัน)
   • ผื่นหรือตุ่มเริ่มจากใบหน้า แล้วลามไปยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย รวมถึงฝ่ามือฝ่าเท้า
   • ผื่นมีลักษณะเปลี่ยนไปตามระยะ ได้แก่ จุดแดง → ตุ่มน้ำ → ตุ่มหนอง → ตกสะเก็ดและหลุดออก
   • อาจมีแผลในปาก บริเวณอวัยวะเพศ และทวารหนัก
   • ตุ่มอาจเจ็บหรือคัน

ลักษณะของตุ่มฝีดาษลิง

• ขนาดใหญ่และแข็งกว่าตุ่มจากโรคอีสุกอีใส
• มีสะเก็ดและใช้เวลาหลุดออกประมาณ 2-4 สัปดาห์
• บางรายอาจเหลือรอยแผลเป็นหลังหาย

การรักษาโรคฝีดาษลิง

ปัจจุบัน ยังไม่มียารักษาเฉพาะ แต่สามารถรักษาตามอาการและเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อน ได้แก่

1. การดูแลตามอาการ
   • ให้ยาลดไข้และยาแก้ปวด เช่น พาราเซตามอล
   • ดูแลผื่นและตุ่มให้สะอาด ป้องกันการติดเชื้อแทรกซ้อน
   • ให้สารน้ำเพียงพอ พักผ่อนมาก ๆ
2. ยาต้านไวรัส (ใช้ในกรณีรุนแรงหรือกลุ่มเสี่ยงสูง)
   • Tecovirimat (TPOXX) เป็นยาที่ได้รับอนุมัติให้ใช้รักษา
   • Cidofovir และ Brincidofovir ใช้ในบางกรณีที่มีอาการรุนแรง
3. วัคซีน
   • วัคซีนไข้ทรพิษ (Smallpox vaccine) มีประสิทธิภาพในการป้องกันฝีดาษลิงประมาณ 85%
   • วัคซีน JYNNEOS และ ACAM2000 ใช้ในกลุ่มเสี่ยงสูง

การป้องกันโรคฝีดาษลิง

• หลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ที่มีตุ่มแผลหรือสารคัดหลั่ง
• ล้างมือบ่อย ๆ ด้วยสบู่หรือแอลกอฮอล์
• ใช้หน้ากากอนามัยหากต้องใกล้ชิดกับผู้ป่วย
• หลีกเลี่ยงการใช้ของใช้ส่วนตัวร่วมกับผู้อื่น
• งดสัมผัสสัตว์ป่า หรือกินเนื้อสัตว์ป่าที่ไม่ปรุงสุก

โรคฝีดาษลิงเป็นโรคติดเชื้อจากไวรัสที่ติดต่อผ่านการสัมผัสโดยตรงกับสารคัดหลั่ง ตุ่มแผล หรือสิ่งของที่ปนเปื้อน อาการเริ่มต้นด้วยไข้ ต่อมน้ำเหลืองโต และมีผื่นขึ้นทั่วร่างกาย ตุ่มมีลักษณะแข็งและตกสะเก็ดใน 2-4 สัปดาห์ ปัจจุบันยังไม่มียารักษาเฉพาะ แต่สามารถรักษาตามอาการและใช้ยาต้านไวรัสในบางกรณี การป้องกันที่ดีที่สุดคือหลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดและรักษาสุขอนามัย