โรคไทรอยด์ชนิดอ้วน หรือที่เรียกว่าภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยกว่าปกติ (Hypothyroidism) คือภาวะที่ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย ส่งผลให้การเผาผลาญพลังงานในร่างกายลดลง และมักทำให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น
สาเหตุหลักของโรคนี้ ได้แก่
- โรคภูมิต้านทานเนื้อเยื่อตนเอง (Autoimmune disease) เช่น โรคฮาชิโมโต (Hashimoto’s thyroiditis) ซึ่งระบบภูมิคุ้มกันโจมตีต่อมไทรอยด์
- การรักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษ การรักษาด้วยยาต้านไทรอยด์ การผ่าตัด หรือการฉายรังสีอาจทำให้ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยลง
- การขาดไอโอดีน ไอโอดีนเป็นสารสำคัญในการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์
- ปัญหาต่อมใต้สมองหรือต่อมไฮโปธาลามัส เนื่องจากต่อมเหล่านี้ควบคุมการทำงานของต่อมไทรอยด์
- การอักเสบของต่อมไทรอยด์ (Thyroiditis) อาจเกิดจากการติดเชื้อหรือภาวะอื่นๆ
- ยาบางชนิด เช่น ลิเธียม หรือยารักษามะเร็งบางประเภท
- ความผิดปกติแต่กำเนิด บางคนอาจเกิดมาโดยไม่มีต่อมไทรอยด์หรือต่อมทำงานผิดปกติ
- การผ่าตัดต่อมไทรอยด์ การตัดต่อมไทรอยด์ออกบางส่วนหรือทั้งหมด
อาการของโรคไทรอยด์ชนิดอ้วน
- น้ำหนักเพิ่มขึ้นโดยไม่ทราบสาเหตุ
- อ่อนเพลีย หมดแรง
- ขี้หนาว ทนความเย็นไม่ค่อยได้
- ผิวแห้ง ผมร่วง เล็บเปราะ
- ท้องผูก
- ซึมเศร้า อารมณ์แปรปรวน
- ประจำเดือนมาไม่ปกติ
- กล้ามเนื้ออ่อนแรง ปวดตามข้อ
- เสียงแหบ
- บวมตามใบหน้า มือ และเท้า
- หัวใจเต้นช้า
- ความจำเสื่อม สมาธิลดลง
การวินิจฉัย
- ตรวจเลือดวัดระดับฮอร์โมนไทรอยด์ (TSH, T4, T3)
- ตรวจร่างกายโดยแพทย์
- ตรวจประวัติอาการและประวัติครอบครัว
- อาจมีการตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจภูมิคุ้มกัน หรือการสแกนต่อมไทรอยด์
การรักษา
- การให้ฮอร์โมนไทรอยด์ทดแทน เช่น Levothyroxine
- ปรับขนาดยาตามอาการและผลตรวจเลือด
- ติดตามผลการรักษาอย่างสม่ำเสมอ
- รักษาสาเหตุที่แก้ไขได้ เช่น การขาดไอโอดีน
การป้องกัน
- รับประทานอาหารที่มีไอโอดีนเพียงพอ เช่น อาหารทะเล เกลือไอโอดีน
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารพิษที่อาจรบกวนการทำงานของต่อมไทรอยด์
- ตรวจสุขภาพประจำปี โดยเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยง
- รักษาสุขภาพทั่วไปให้แข็งแรง ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- หากมีประวัติครอบครัวเป็นโรคไทรอยด์ ควรแจ้งแพทย์เพื่อเฝ้าระวัง
- หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่
- จัดการความเครียดอย่างเหมาะสม
- สำหรับสตรีตั้งครรภ์ ควรได้รับการตรวจคัดกรองภาวะไทรอยด์
การรักษาและป้องกันที่ดีที่สุดคือการพบแพทย์เพื่อรับการตรวจและติดตามอาการอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะหากมีอาการผิดปกติหรืออยู่ในกลุ่มเสี่ยง
ความแตกต่างของโรคไทรอยด์ชนิดอ้วนและโรคไทรอยด์ชนิดผอม
โรคไทรอยด์ชนิดผอม หรือภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานเกิน (Hyperthyroidism) แตกต่างจากโรคไทรอยด์ชนิดอ้วนในหลายด้าน ดังนี้
หัวข้อ | ชนิดผอม | ชนิดอ้วน |
---|---|---|
การทำงานของต่อมไทรอยด์ | ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนมากเกินไป | ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนน้อยเกินไป |
อัตราการเผาผลาญ | เพิ่มขึ้น ทำให้ร่างกายใช้พลังงานมากขึ้น | ลดลง ทำให้ร่างกายใช้พลังงานน้อยลง |
น้ำหนักตัว | มักน้ำหนักลด แม้รับประทานอาหารปกติหรือมากขึ้น | มักน้ำหนักเพิ่ม แม้รับประทานอาหารปกติหรือน้อยลง |
อาการทั่วไป | ใจสั่น เหงื่อออกมาก ทนร้อนไม่ค่อยได้ กระวนกระวาย นอนไม่หลับ | อ่อนเพลีย ขี้หนาว ซึมเศร้า ผิวแห้ง ผมร่วง ท้องผูก |
อัตราการเต้นของหัวใจ | หัวใจเต้นเร็ว | หัวใจเต้นช้า |
ระดับพลังงาน | มักรู้สึกกระปรี้กระเปร่า แต่อาจเหนื่อยง่ายเนื่องจากร่างกายทำงานหนัก | มักรู้สึกเหนื่อยล้า ไม่มีแรง |
สาเหตุหลัก | โรคเกรฟส์ ต่อมไทรอยด์อักเสบ เนื้องอกที่ผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ | โรคฮาชิโมโต การขาดไอโอดีน ผลข้างเคียงจากการรักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษ |
การรักษา | มุ่งลดการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ด้วยยา การผ่าตัด หรือไอโอดีนรังสี | มุ่งเพิ่มระดับฮอร์โมนไทรอยด์ด้วยการให้ฮอร์โมนทดแทน |