โรคไทรอยด์ชนิดอ้วน หรือที่เรียกว่าภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยกว่าปกติ (Hypothyroidism) คือภาวะที่ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย ส่งผลให้การเผาผลาญพลังงานในร่างกายลดลง และมักทำให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น

สาเหตุหลักของโรคนี้ ได้แก่

  • โรคภูมิต้านทานเนื้อเยื่อตนเอง (Autoimmune disease) เช่น โรคฮาชิโมโต (Hashimoto’s thyroiditis) ซึ่งระบบภูมิคุ้มกันโจมตีต่อมไทรอยด์
  • การรักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษ การรักษาด้วยยาต้านไทรอยด์ การผ่าตัด หรือการฉายรังสีอาจทำให้ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยลง
  • การขาดไอโอดีน ไอโอดีนเป็นสารสำคัญในการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์
  • ปัญหาต่อมใต้สมองหรือต่อมไฮโปธาลามัส เนื่องจากต่อมเหล่านี้ควบคุมการทำงานของต่อมไทรอยด์
  • การอักเสบของต่อมไทรอยด์ (Thyroiditis) อาจเกิดจากการติดเชื้อหรือภาวะอื่นๆ
  • ยาบางชนิด เช่น ลิเธียม หรือยารักษามะเร็งบางประเภท
  • ความผิดปกติแต่กำเนิด บางคนอาจเกิดมาโดยไม่มีต่อมไทรอยด์หรือต่อมทำงานผิดปกติ
  • การผ่าตัดต่อมไทรอยด์ การตัดต่อมไทรอยด์ออกบางส่วนหรือทั้งหมด

อาการของโรคไทรอยด์ชนิดอ้วน

  • น้ำหนักเพิ่มขึ้นโดยไม่ทราบสาเหตุ
  • อ่อนเพลีย หมดแรง
  • ขี้หนาว ทนความเย็นไม่ค่อยได้
  • ผิวแห้ง ผมร่วง เล็บเปราะ
  • ท้องผูก
  • ซึมเศร้า อารมณ์แปรปรวน
  • ประจำเดือนมาไม่ปกติ
  • กล้ามเนื้ออ่อนแรง ปวดตามข้อ
  • เสียงแหบ
  • บวมตามใบหน้า มือ และเท้า
  • หัวใจเต้นช้า
  • ความจำเสื่อม สมาธิลดลง

การวินิจฉัย

  • ตรวจเลือดวัดระดับฮอร์โมนไทรอยด์ (TSH, T4, T3)
  • ตรวจร่างกายโดยแพทย์
  • ตรวจประวัติอาการและประวัติครอบครัว
  • อาจมีการตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจภูมิคุ้มกัน หรือการสแกนต่อมไทรอยด์

การรักษา

  • การให้ฮอร์โมนไทรอยด์ทดแทน เช่น Levothyroxine
  • ปรับขนาดยาตามอาการและผลตรวจเลือด
  • ติดตามผลการรักษาอย่างสม่ำเสมอ
  • รักษาสาเหตุที่แก้ไขได้ เช่น การขาดไอโอดีน

การป้องกัน

  • รับประทานอาหารที่มีไอโอดีนเพียงพอ เช่น อาหารทะเล เกลือไอโอดีน
  • หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารพิษที่อาจรบกวนการทำงานของต่อมไทรอยด์
  • ตรวจสุขภาพประจำปี โดยเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยง
  • รักษาสุขภาพทั่วไปให้แข็งแรง ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
  • หากมีประวัติครอบครัวเป็นโรคไทรอยด์ ควรแจ้งแพทย์เพื่อเฝ้าระวัง
  • หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่
  • จัดการความเครียดอย่างเหมาะสม
  • สำหรับสตรีตั้งครรภ์ ควรได้รับการตรวจคัดกรองภาวะไทรอยด์

การรักษาและป้องกันที่ดีที่สุดคือการพบแพทย์เพื่อรับการตรวจและติดตามอาการอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะหากมีอาการผิดปกติหรืออยู่ในกลุ่มเสี่ยง

ความแตกต่างของโรคไทรอยด์ชนิดอ้วนและโรคไทรอยด์ชนิดผอม

โรคไทรอยด์ชนิดผอม หรือภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานเกิน (Hyperthyroidism) แตกต่างจากโรคไทรอยด์ชนิดอ้วนในหลายด้าน ดังนี้

หัวข้อชนิดผอมชนิดอ้วน
การทำงานของต่อมไทรอยด์ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนมากเกินไปต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนน้อยเกินไป
อัตราการเผาผลาญเพิ่มขึ้น ทำให้ร่างกายใช้พลังงานมากขึ้นลดลง ทำให้ร่างกายใช้พลังงานน้อยลง
น้ำหนักตัวมักน้ำหนักลด แม้รับประทานอาหารปกติหรือมากขึ้นมักน้ำหนักเพิ่ม แม้รับประทานอาหารปกติหรือน้อยลง
อาการทั่วไปใจสั่น เหงื่อออกมาก ทนร้อนไม่ค่อยได้ กระวนกระวาย นอนไม่หลับอ่อนเพลีย ขี้หนาว ซึมเศร้า ผิวแห้ง ผมร่วง ท้องผูก
อัตราการเต้นของหัวใจหัวใจเต้นเร็วหัวใจเต้นช้า
ระดับพลังงานมักรู้สึกกระปรี้กระเปร่า แต่อาจเหนื่อยง่ายเนื่องจากร่างกายทำงานหนักมักรู้สึกเหนื่อยล้า ไม่มีแรง
สาเหตุหลักโรคเกรฟส์ ต่อมไทรอยด์อักเสบ เนื้องอกที่ผลิตฮอร์โมนไทรอยด์โรคฮาชิโมโต การขาดไอโอดีน ผลข้างเคียงจากการรักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษ
การรักษามุ่งลดการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ด้วยยา การผ่าตัด หรือไอโอดีนรังสีมุ่งเพิ่มระดับฮอร์โมนไทรอยด์ด้วยการให้ฮอร์โมนทดแทน