ไมเกรน (Migraine) คืออะไร
เป็นอาการปวดหัวซ้ำซากที่มีลักษณะเฉพาะคือ ปวดข้างเดียว มักเป็นบริเวณขมับ รอบกระบอกตา บางครั้งอาการปวดข้างเดียวลามไปปวดสองข้าง สลับปวดซ้ายขวาได้ ปวดมักเป็นแบบตุ๊บ ๆ ร่วมกับมีอาการคลื่นไส้อาเจียน ระยะเวลาปวดมักเป็นนาน 4 – 72 ชั่วโมง แต่บางคนอาจนานกว่านี้ได้ ก่อนอาการปวดหัวผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการผิดปกติด้านความรู้สึกเตือนนำก่อน ซึ่งเรียกอาการเหล่านี้ว่า ออร่า (aura)
บางคนมีอาการนำก่อนอาการปวดหัว (aura)
ผู้ป่วยบางคนมีอาการนำก่อนอาการปวดหัวประมาณ 5 – 30 นาที ซึ่งส่วนใหญ่เป็นการรบกวนต่อการมองเห็น เช่นเห็นภาพเล็กใหญ่ผิดเพี้ยนจากปกติ ภาพแหว่งหายลักษณะเริ่มจากจุดเล็ก ๆ แล้วค่อย ๆ ขยายใหญ่ หรือเห็นแสงสีวูบวาบ ซึ่งถ้าเริ่มมีอาการนำดังกล่าว การรีบกินยาแก้ปวดจะช่วยลดระดับความรุนแรงของการปวดหัวได้
นอกเหนือจากเรื่องการมองเห็น ผู้ป่วยบางคนอาจมีอาการแขนขาอ่อนแรง ชาตามมือ ชารอบปาก พูดลำบากเป็นอาการนำก่อนอาการปวดหัวได้ ซึ่งแยกยากกับโรคหลอดเลือดสมองตีบเฉียบพลัน ดังนั้นถ้ามีอาการดังกล่าวและไม่เคยเป็นมาก่อน ควรรีบมาพบแพทย์
เราจะรักษาและป้องกันอย่างไร
การรักษาแบ่งเป็น 2 ช่วง คือช่วงที่อาการกำเริบ และการป้องกันการปวดซ้ำ
- ช่วงอาการกำเริบ การรักษาหลัก ๆ คือการให้ยาแก้ปวด ยาหลัก ๆ ที่มักใช้คือ พาราเซตามอล ยากลุ่ม NSAID หรือ NonSteroid anti-inflammatory drug) ซึ่งยากลุ่มนี้ตัวอย่างเช่น ยาไอบรูโพเฟน (ibuprofen), นาโพรเซน (Naproxen) ถ้าอาการเป็นรุนแรงอาจใช้ยากลุ่มทริปแทน (triptan) เช่น อีลีทริปแทน (eletriptan) อย่างไรก็ตามยากลุ่มหลังนี้หลีกเลี่ยงการใช้ในคนไข้ที่เป็นหลอดเลือดสมอง หลอดเลือดหัวใจอุดตัน และคนไข้ที่มีอาการนำเป็นแขนขาอ่อนแรง พูดไม่ชัด เพราะจะกระตุ้นให้เป็นหลอดเลือดสมองหรือหัวใจ อุดตันกำเริบได้
- การป้องกันการปวดซ้ำ สิ่งแรกที่ผู้ป่วยต้องทำคือ ต้องสังเกตหาสิ่งกระตุ้นและหลีกเลี่ยง ตัวกระตุ้นที่เป็นสาเหตุได้บ่อยๆเช่น แสงแดด น้ำหอม รอบเดือน การอดนอน อดอาหาร เครียด หรืออาหารบางชนิดเช่น กาแฟ ผงชูรส กรณีที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ อาจจำเป็นต้องทานยาแก้ปวดก่อนเผชิญสิ่งกระตุ้น ก็สามารถช่วยได้
ถ้าอาการปวดแต่ละครั้งเป็นมากและรุนแรง เป็นหลายครั้งต่อเดือน หรือมีอาการนำเช่นแขนขาอ่อนแรง พูดลำบาก อาจจำเป็นในการกินยาเพื่อป้องกันการปวดหัว โดยชนิดยาที่เลือกใช้ขึ้นกับดุลพินิจแพทย์แต่ละท่าน
ก่อนมีรอบเดือนแล้วปวดหัวทำอย่างไรดี
คือการปวดหัวไมเกรนที่กำเริบเด่นชัดช่วงมีรอบเดือน อาจจะเป็นก่อนรอบเดือน 2-3 วันแล้วยาวไปตลอดที่มีรอบเดือนได้ ผู้ป่วยมักปวดมาก ปวดนานมากกว่าปกติ ผู้ป่วยกลุ่มนี้อาจจำเป็นต้องทานยาแก้ปวดป้องกัน โดยเริ่มตั้งแต่ก่อนรอบเดือนมา 2-3 วันต่อเนื่องจนหมดช่วงเวลามีรอบเดือน ทั้งนี้รูปแบบการกินยาแก้ปวดต่อเนื่องอาจกระตุ้นให้เกิดกระเพาะอาหารอักเสบหรือภาวะแทรกซ้อนอื่นๆได้ ดังนั้นควรอยู่ในคำแนะนำของแพทย์
ปวดหัวที่ต้องรีบมาพบแพทย์
- ปวดหัวมากอย่างไม่เคยเป็นอย่างนี้มาก่อน
- ปวดหัวร่วมกับมีไข้
- ปวดหัวร่วมกับอาการต่อไปนี้ ได้แก่ แขนขาอ่อนแรง พูดไม่ชัด แขนขาชา เห็นภาพซ้อน
- ปวดหัวร่วมกับการรู้สึกตัวลดลง ซึม พูดคุยสับสน
- ปวดหัวมากขึ้นเรื่อยๆโดยเฉพาะเป็นหลังอุบัติเหตุทางศีรษะ
- ปวดหัวครั้งแรกหลังอายุเกิน 50 ปี
เอกสารอ้างอิง
Silberstein SD. Preventive migraine treatment. Continuum (Minneap Minn) 2015;21(4):973-89.
Becker WJ. Acute Migraine Treatment. Continuum (Minneap Minn) 2015;21(4)953-72.
